Quälltext vu Lichtjahr aaluege

{{Titel|Liachtjoohr}}
{{Infobox Physikalische Einheit
| Name             = Liachtjoohr
| Einheitenzeichen = <math>\mathrm{Lj,ly}</math>
| PhysGröße        = [[Länge (Physik)|Länga]]
| Formelzeichen    = <math>s,d</math>
| Dimension        = <math>\mathsf{L}</math>
| SI               = 
<math>\begin{align}
1 \, \mathrm{Lj}  & =       9\,460\,730\,472\,580\,800 \; \mathrm m \\
                  & \approx 9{,}46 \cdot 10^{15} \; \mathrm m \\
\end{align}</math><!---- *** beachten: hier gilt das Julianische Jahr von exakt 365,25 Tagen, siehe Text *** ---->
| CGS              = 
| BenanntNach      = 
| AbgeleitetVon    = [[Lichtgeschwindigkeit|Liachtgschwìndikait]], [[Julianisches Jahr|Juliàànisch Joohr]]
| SieheAuch        = [[Parsec]], [[Astronomische Einheit|Àstronoomischa Ainhait]]
}}{{Dialekt|Elsässisch|Milhüserisch|Mìlhüüserdiitsch}}

S’ '''Liachtjoohr''' ìsch a Längamààss, womm’r ìn dr [[Astronomie|Schtarnakunda]] b’nutza, fìr groossa Äntfarnunga-n-ààgaa. ’S ìsch d’ Schträcka, wo s’ [[Licht|Liacht]] ìm [[Vakuum]] wahre’ma juliàànisch Joohr (365,25 Taaga) z’rucklajt. Dàs sìnn 9,46 Billioona [[Kilometer|Kilomeeter]] (9.46•10{{sup|12}} km). D’ Bezaichnung änthàltet zwààr s’ Wort „Joohr“, àwwer ’s ìsch kää [[Zeit|Zittainhait]].

== wia maa’s b’nutzt ==
S’ Liachtjoohr wìrd oft b’nutzt, fìr kosmischa Äntfarnunga ìn dr astronoomischa Äffentligkaitsàrwet üssdrucka. Ìm wìssaschàftliga-n-Umfald wìrd änder Parsec b’nutzt, wo äbba 3,26 Liachtjoohra-n-äntschprìcht.

Wia bii jeedera Längaainhait kààt maa-n-àui mìt’m Liachtjoohr a Voluma-n-üssdrucka. Ìn dam Fàll gìtt’s d’ Ainhait '''Kubikliachtjoohr''': Dàs ìsch dr Ìnhàlt vu’ma Wìrfel mìt’ra Kàntalänga vu’ma Liachtjoohr — àlso 8.4673•10{{sup|47}} m³.

== Definizioon ==
Lüüt dr [[Internationale Astronomische Union|Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon]] ìsch a Liachtjoohr d’ Schträcka, wo-n-a [[elektromagnetische Welle|eläktromàgneetischa Wälla]] wia Liacht ìn’ma juliàànischa Joohr ìm Vakuum z’rucklajt. Fìr a [[Jahr|Joohr]] gìtt’s mehrera Definizioona. So gìtt’s s’ troopischa, s’ gregoriàànischa, s’ juliàànischa un s’ siderischa Joohr. Dia waicha bis zu 0,005 Prozant vunanànder àb. Waagadam hàt d’ Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon ämpfoohla, a „Joohr“ ohna gnàuijera-n-Ààgààb àls juliàànisch Joohr (àlso exàkt 365,25 Taaga) üssz’leega. Naawa-n-em Lìchtjoohr sìnn àui d’ Ainhaita '''Liachtsekunda''', '''Liachtmìnüüta''', '''Liachtschtunda''' un '''Liachttààg''' b’schtìmmt worra. 

Ìm [[Internationales Einheitensystem|Ìnternàzionààla Ainhaitssüschteem]] ìsch d’ Ainhait „[[Meter|Meeter]]“ ìwwer d’ Liachtgschwìndikait definiart, wo mìt’m Wart {{FormatNum|299792458|de}}&nbsp;m/s fäschtglajt worra-n-ìsch. 

S’ Lìchtjoohr äntschprìcht àlso era exàkt gànza Zààhl vu Meeter:
:{| style="text-align:right;" 
| style="text-align:left;" | Liachtsekunda: || style="text-align:left;" | 1 Ls || = || | {{FormatNum|299792458|de}}&nbsp;m{{0}} || ≈ || | 3.0•10{{sup|5}} || = || | {{FormatNum|300000|de}}&nbsp;km || style="text-align:left;" | &nbsp;
|-
| style="text-align:left;" | Liachtmìnüüta: || style="text-align:left;" | 1&nbsp;Lm || = || | {{FormatNum|17987547480|de}}&nbsp;m{{0}} || ≈ || |  1.8•10{{sup|7}} || = || | 18 Millioona&nbsp;km || style="text-align:left;" | (''Gigameeter'',&nbsp;''Gm'')
|-
| style="text-align:left;" | Liachtschtunda: || style="text-align:left;" | 1 Lh || = || | {{FormatNum|1079252848800|de}}&nbsp;m{{0}} || ≈ || | 1.1•10{{sup|9}} || = || | 1,1&nbsp;Milliàrda&nbsp;km || style="text-align:left;" | (''Terameter'',&nbsp;''Tm'')
|-
| style="text-align:left;" | Liachttààg: || style="text-align:left;" | 1 Ld || = || | {{FormatNum|25902068371200|de}}&nbsp;m{{0}} || ≈ || | 2.6•10{{sup|10}} || = || | 26&nbsp;Milliàrda&nbsp;km || style="text-align:left;" | (Tm)
|-
| style="text-align:left;" | Liachtjoohr: || style="text-align:left;" | 1 Lj || = || | {{FormatNum|9460730472580800|de}}&nbsp;m{{0}} || ≈ || | 9.5•10{{sup|12}} || = || | 9,5 Billioona&nbsp;km || style="text-align:left;" | (''Petameeter'',&nbsp;''Pm'')
|}

Üsserdam äntschprìcht a Liachtjoohr äbba
:{|
| <abbr title="63241,077084266280268653583182317 Astronomische Einheiten">{{FormatNum|63241|de}}&nbsp;AE</abbr> || ||([[Astronomische Einheit|Àstronoomischa Ainhaita]]) || || odd’r
|-
| <abbr title="0,30660139378555056735345067482417 Parsek">{{FormatNum|0.3066|de}}&nbsp;pc</abbr> || || (Parsec).
|}

== Biischpììler ==
[[Datei:M31bobo.jpg|mini|dr Durmasser vu dr Andromedagàlàxii-n-ìsch äbba {{formatnum:200000}} Liachtjoohra]]
* d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha-n-[[Erde|Ard]] un [[Mond]] ìsch äbba 1,28 Liachtsekunda.
* d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha [[Sonne|Sunna]] un Ard ìsch äbba 500 Liachtsekunda. ({{Bruch|8|1|3}}&nbsp;Liachtmìnüüta).
* d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha Sunna un [[Neptun (Planet)|Neptun]] ìsch äbba 4,17 Liachtschtunda.
* d’ Granz vu dr Heliosfäära-n-ìsch äbba 16,6 Liachtschtunda äntfarnt.
* dr [[Stern|Schtarn]], wo àm naachschta vu dr Sunna schteht, Proxima Centauri, ìsch äbba 4,24 Liachtjoohra äntfarnt.
* dr [[Durchmesser|Durchmasser]] vu dr [[Galaxie|Gàlàxii]], wu sìch d’ Ard drìnn befìndet, d’ [[Milchstraße|Mìlchschtrooss]], ìsch äbba {{FormatNum|170000|de}} bis {{FormatNum|200000|de}} Liachtjoohra.
* d’ Äntfarnung züa dr naachschta greessera Gàlàxii, dr Andromedagàlàxii, ìsch 2,4 bis 2,7 Millioona Liachtjoohra.
* bis züa dr Granz vum beobàchtbààra [[Universum|Waltàll]] sìnn’s äbba 46,6 Milliàrda Joohra.

== Lìteràtüür ==
* {{Literatur|Sprache=de|Online=https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/lichtjahr|Abruf=2024-03-15|Titel=Lichtjahr|Sammelwerk=[[Brockhaus Enzyklopädie|Brockhüüs Enzüklopädii]]|Verlag=Brockhüüs}}
* {{Literatur|Sprache=en-GB|Online=https://www.britannica.com/science/light-year|Abruf=2024-03-15|Sammelwerk=[[Encyclopædia Britannica]]|Verlag=Encyclopædia Britannica, Inc|Titel=Light-year}}

{{Übersetzungshinweis|de|Lichtjahr|hochdütsch|238620047}}

[[Kategorie:Astronomi]]
[[Kategorie:Masseinheit]]