Quälltext vu World Geodetic System 1984 aaluege

S '''World Geodetic System 1984''' ('''WGS 84''') isch e [[Geodäsie|geodetischs]] [[Geodätisches Datum|Referänzsüsteem]] as äihäitligi Grundlaag für Posizioonsaagoobe uf dr [[Erde|Ärde]] und im ärdnooche [[Universum|Wältruum]].

[[Datei:Parallel50OestrichWinkelRheingau.JPG|miniatur|D Laag vom 50.&nbsp;Bräitegraad noch em World Geodetic System 1984 (WGS&nbsp;84) in [[Oestrich-Winkel]] im [[Rheingau|Rhiigau]]. Noch em [[Potsdam-Datum]], wo für [[topografische Karte|topografischi Charte]] z Dütschland aagnoo worde isch, lit dr 50.&nbsp;Bräitegraad do öbbe 130&nbsp;Meter witer südlig.]]

== Bestanddäil ==
S Süsteem bestoot us: 
* eme [[Referenzellipsoid|Referänzellipsoid]], wo in sinere Äifachhäit so guet wir mööglig dr Ärdoberflechi aabasst isch, für Ortsaagoobe noch dr geografische Lengi und Bräiti;
* eme detaijierte Modäll für d Figur vo dr Ärde, wo vo deere idealisierte Form abwiicht, s sogenannte [[Geoid]]; aktuell isch das EGM96 (''Earth Gravitational Model 1996'');
* eme Satz vo dreidimensionale [[Koordinatensystem|Koordinate]] vo de zwölf [[Fundamentalstation|Fundamentalstazioone]] für d Verankerig vo de Modäll oobenooche in dr [[Erdkruste|Chruste vo dr Ärde]], wo über d Ärde verdäilt si.

== S Koordinatesüsteem ==
S [[Koordinatensystem|Koordinatesüsteem]], wo s Referänzellipsoid, s Geoid und d Laag vo de Fundamentalstazioone din definiert si, isch e [[Kartesisches Koordinatensystem|kartesischs]] [[Rechtssystem (Mathematik)|Rächtssüsteem]] (Z&nbsp;zaigt uf e Nordpool, X&nbsp;in Richdig 0°&nbsp;Lengi und Bräiti, Y&nbsp;noch 90°&nbsp;Ost). Si Definizioon folgt de Vorgoobe vom [[International Earth Rotation Service|IERS]]:
* Es isch uf e Schweerpunkt vo dr Ärde inklusiv d [[Erdatmosphäre|Atmosfääremasse]] zentriert.
* Sini Lengiskala isch die lokali im Ruum, wo vo dr Masse vo dr Ärde [[Allgemeine Relativitätstheorie|relativistisch krümmt]] isch.
* D Orientierig vo sine Aggse relativ zur Ärdchruste (Referänzpool und Referänzmeridiaan) het in dr [[Epoche (Astronomie)|Epoche]] 1984.0 dere vom IERS (denn [[Bureau International de l’Heure|BIH]]) entsproche.
* Die zitligi Entwicklig vo sinere Orientierig folgt global dr Rotazioon vo dr Ärdchruste (d [[Kontinentaldrift|Beweegig vo de Kontinentalblatte]] isch geegenenander, ooni Nettorotazioon).

D Vermässig vo de Posizioone vo de Fundamentaalstazioone zuenander und iire Aaschluss an s [[International Terrestrial Reference Frame]] (ITRF) vom IERS wird regelmäässig über [[Global Positioning System|GPS]] gmacht; aktuell isch dr Station-Set G873 ([[Epoche (Astronomie)|Epoche]] 1997.0).

== S Referänzellipsoid ==
D Wärt für d Gröössi und [[Abplattung|Abblattig]] vo dr Ärde und iir [[Gravitation|Gravitazioonsfäld]] wärde die ganz Zit prezisiert. Für dass aber s Ellipsoid e stabili Referänz bildet, wärde sini Parameter im WGS84 festgläit uf:
* groossi [[Halbachsen der Ellipse|Halbaggse]] ''a''&nbsp;=&nbsp;6&nbsp;378&nbsp;137&nbsp;Meter,
* Abblattig ''f'' = 1 / 298,257&nbsp;223&nbsp;563, entsprächend ere chliine Halbaggse ''b''&nbsp;=&nbsp;''a''(1−''f'') vo öbbe 6&nbsp;356&nbsp;752,3142 Meter,
* die geozentrischi Gravitazioonskonstante [[Gravitationskonstante|''G'']]·[[Erdmasse|''M''<sub>&#x2295;</sub>]] =  3,986&nbsp;004&nbsp;418·10<sup>14</sup> m<sup>3</sup>/s<sup>2</sup> (s Brodukt muess mä gnauer bestimme as d Äinzelfaktoore),
* d [[Rotationsgeschwindigkeit|Rotazioonsgschwindikäit]] <math>\omega</math> = 7,292&nbsp;115·10<sup>-5</sup> rad/s.

== S Gravitazioonsmodäll ==
Aktuell gältet s Gravitazioonsmodäll WGS84-EGM96. D Ortsabhängigkäit vom Ärdschweeripotenzial wird beschriibe dur Chugeleflechifunkzioone vo dr [[Zugeordnete Legendrepolynome|zuegordnete Legendrepolynoom]]. D Entwickligskoeffiziänte C<sub>nm</sub> und S<sub>nm</sub> vo dr Räijenentwicklig si bis zum Graad&nbsp;''n'' und dr Ordnig&nbsp;''m'' vo 360 vermässe, im Ganze mee as 130'000 Koeffiziänte.

Churzziteffekt, wie d Effekt vo [[Gezeiten|Ebbi und Fluet]], won e Verschiebig in dr Hööchi vo bis zu 50&nbsp;cm verursache, wärde nid berücksichtiget, langfristigi Ändrige, wi zum Bischbil die vo dr Kontinentaldrift von e baar Santimeeter pro Joor hingeege scho.

== Wie s Süsteem brucht wird ==
Im Joor 2000 si 123 lokali [[Geodätisches Datum|Daate]] an s WGS-84-Ellipsoid abunde gsi, was d Konvertierig vo Posizioonsaagoobe zwüsche de Koordinatesüsteem wääsentlig äifacher gmacht het. D [[ICAO]] het 1989 beschlosse, dr Standard ''WGS&nbsp;84''  für d Luftfaart z bruuche.

== Weblingg ==
* NIMA – [[National Imagery and Mapping Agency]]: Department of Defense World Geodetic System 1984; [http://earth-info.nga.mil/GandG/publications/tr8350.2/wgs84fin.pdf Technical Report, TR 8350.2, 3rd edition; January 2000]
* EUROCONTROL – European Organization for the Safety of Air Navigation; [https://web.archive.org/web/20120907073328/http://www.dqts.net/files/wgsman24.pdf WGS 84 Implementation Manual, Version 2.4; February 12, 1998]
* [https://web.archive.org/web/20121117121738/http://www.mcaviglia.ch/gmap/get_coor_ext.asp?l=de Get Coordinate, Wikipedia Koordinaten ermitteln und einfügen]

{{Übersetzungshinweis|1=de|2=World_Geodetic_System_1984|3=dütsch}}
[[Kategorie:Mathematischi Geographii]]