Lichtjahr

S’ Liachtjoohr ìsch a Längamààss, womm’r ìn dr Schtarnakunda b’nutza, fìr groossa Äntfarnunga-n-ààgaa. ’S ìsch d’ Schträcka, wo s’ Liacht ìm Vakuum wahre’ma juliàànisch Joohr (365,25 Taaga) z’rucklajt. Dàs sìnn 9,46 Billioona Kilomeeter (9.46•10Vorlage:Sup km). D’ Bezaichnung änthàltet zwààr s’ Wort „Joohr“, àwwer ’s ìsch kää Zittainhait.

wia maa’s b’nutzt

S’ Liachtjoohr wìrd oft b’nutzt, fìr kosmischa Äntfarnunga ìn dr astronoomischa Äffentligkaitsàrwet üssdrucka. Ìm wìssaschàftliga-n-Umfald wìrd änder Parsec b’nutzt, wo äbba 3,26 Liachtjoohra-n-äntschprìcht.

Wia bii jeedera Längaainhait kààt maa-n-àui mìt’m Liachtjoohr a Voluma-n-üssdrucka. Ìn dam Fàll gìtt’s d’ Ainhait Kubikliachtjoohr: Dàs ìsch dr Ìnhàlt vu’ma Wìrfel mìt’ra Kàntalänga vu’ma Liachtjoohr — àlso 8.4673•10Vorlage:Sup m³.

Definizioon

Lüüt dr Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon ìsch a Liachtjoohr d’ Schträcka, wo-n-a eläktromàgneetischa Wälla wia Liacht ìn’ma juliàànischa Joohr ìm Vakuum z’rucklajt. Fìr a Joohr gìtt’s mehrera Definizioona. So gìtt’s s’ troopischa, s’ gregoriàànischa, s’ juliàànischa un s’ siderischa Joohr. Dia waicha bis zu 0,005 Prozant vunanànder àb. Waagadam hàt d’ Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon ämpfoohla, a „Joohr“ ohna gnàuijera-n-Ààgààb àls juliàànisch Joohr (àlso exàkt 365,25 Taaga) üssz’leega. Naawa-n-em Lìchtjoohr sìnn àui d’ Ainhaita Liachtsekunda, Liachtmìnüüta, Liachtschtunda un Liachttààg b’schtìmmt worra.

Ìm Ìnternàzionààla Ainhaitssüschteem ìsch d’ Ainhait „Meeter“ ìwwer d’ Liachtgschwìndikait definiart, wo mìt’m Wart Vorlage:FormatNum m/s fäschtglajt worra-n-ìsch.

S’ Lìchtjoohr äntschprìcht àlso era exàkt gànza Zààhl vu Meeter:

Liachtsekunda:	1 Ls	=	Vorlage:FormatNum mVorlage:0	≈	3.0•10Vorlage:Sup	=	Vorlage:FormatNum km
Liachtmìnüüta:	1 Lm	=	Vorlage:FormatNum mVorlage:0	≈	1.8•10Vorlage:Sup	=	18 Millioona km	(Gigameeter, Gm)
Liachtschtunda:	1 Lh	=	Vorlage:FormatNum mVorlage:0	≈	1.1•10Vorlage:Sup	=	1,1 Milliàrda km	(Terameter, Tm)
Liachttààg:	1 Ld	=	Vorlage:FormatNum mVorlage:0	≈	2.6•10Vorlage:Sup	=	26 Milliàrda km	(Tm)
Liachtjoohr:	1 Lj	=	Vorlage:FormatNum mVorlage:0	≈	9.5•10Vorlage:Sup	=	9,5 Billioona km	(Petameeter, Pm)

Üsserdam äntschprìcht a Liachtjoohr äbba

Vorlage:FormatNum AE		(Àstronoomischa Ainhaita)		odd’r
Vorlage:FormatNum pc		(Parsec).

Biischpììler

dr Durmasser vu dr Andromedagàlàxii-n-ìsch äbba 200.000 Liachtjoohra

• d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha-n-Ard un Mond ìsch äbba 1,28 Liachtsekunda.
• d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha Sunna un Ard ìsch äbba 500 Liachtsekunda. (Vorlage:Bruch Liachtmìnüüta).
• d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha Sunna un Neptun ìsch äbba 4,17 Liachtschtunda.
• d’ Granz vu dr Heliosfäära-n-ìsch äbba 16,6 Liachtschtunda äntfarnt.
• dr Schtarn, wo àm naachschta vu dr Sunna schteht, Proxima Centauri, ìsch äbba 4,24 Liachtjoohra äntfarnt.
• dr Durchmasser vu dr Gàlàxii, wu sìch d’ Ard drìnn befìndet, d’ Mìlchschtrooss, ìsch äbba Vorlage:FormatNum bis Vorlage:FormatNum Liachtjoohra.
• d’ Äntfarnung züa dr naachschta greessera Gàlàxii, dr Andromedagàlàxii, ìsch 2,4 bis 2,7 Millioona Liachtjoohra.
• bis züa dr Granz vum beobàchtbààra Waltàll sìnn’s äbba 46,6 Milliàrda Joohra.

Lìteràtüür

• Vorlage:Literatur
• Vorlage:Literatur